Azərbaycan və Qazaxıstan arasında mövcud olan siyasi, iqtisadi və mədəni əlaqələr yalnız iki ölkə arasında deyil, həm də geniş türk dünyasında əhəmiyyətli təsirə malikdir. Bu əlaqələr türk dövlətləri arasında əməkdaşlıq və inteqrasiya prosesinə mühüm töhfə verir, bölgənin geosiyasi dinamikasını və beynəlxalq münasibətlərini formalaşdırır. Hər iki ölkənin Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT) daxilindəki fəallığı, enerji layihələri və mədəni dəyərlərin paylaşılması Türk dünyasının birliyinin və gücünün artmasına şərait yaradır.
Siyasi və diplomatik əlaqələr
Azərbaycan və Qazaxıstan arasındakı siyasi əlaqələr türk dünyasında birliyin və inteqrasiyanın inkişafına mühüm töhfə verir. Hər iki ölkə beynəlxalq platformalarda türk dövlətlərinin maraqlarını müdafiə edərək, regionda sülh və sabitlik naminə fəaliyyət göstərirlər. Türk Dövlətləri Təşkilatı çərçivəsində aparılan birgə diplomatik səylər, həmçinin Qarabağ münaqişəsi və digər regional problemlərdə göstərilən qarşılıqlı dəstək, türk dünyasının vahid siyasi mövqeyinin formalaşmasına şərait yaradır. Bu çərçivədə Azərbaycanın Qarabağ zəfəri zamanı Qazaxıstanın göstərdiyi mənəvi dəstək iki ölkə arasındakı əlaqələrin dərinliyini nümayiş etdirir.
Azərbaycan-Qazaxıstan əməkdaşlığı digər türk dövlətləri üçün də nümunə rolunu oynayır. Hər iki ölkə Türk Şurası (indi Türk Dövlətləri Təşkilatı) daxilində ortaq qərarların qəbul olunmasına və türk dövlətlərinin beynəlxalq səviyyədə daha koordinasiyalı hərəkət etməsinə dəstək verir. Bu siyasi əməkdaşlıq türk dünyasının gələcək strateji prioritetlərini müəyyən etmək baxımından əhəmiyyətlidir.
İqtisadi əlaqələr
Azərbaycan və Qazaxıstan arasında iqtisadi əməkdaşlıq türk dünyası üçün mühüm geosiyasi və iqtisadi əhəmiyyət kəsb edir. Xüsusilə, enerji və nəqliyyat sektorlarında iki ölkə arasında inkişaf edən əlaqələr, bölgənin qlobal enerji və logistika şəbəkələrinə inteqrasiyasını gücləndirir. Azərbaycan Xəzər dənizi vasitəsilə Avropa və Asiyanı birləşdirən mühüm tranzit mərkəzi rolunu oynayır. Bakı-Tbilisi-Ceyhan boru kəməri və Bakı-Tbilisi-Qars dəmiryolu kimi layihələr Qazaxıstan üçün də strateji əhəmiyyət kəsb edir, çünki bu layihələr onun enerji resurslarının və ticarət mallarının dünya bazarlarına çıxmasını asanlaşdırır.
Bu əməkdaşlıq türk dünyası daxilində ticarətin və iqtisadi inteqrasiyanın inkişafını da sürətləndirir. Xüsusilə Türk Dövlətləri Təşkilatı çərçivəsində iqtisadi əlaqələrin möhkəmləndirilməsi və sərmayə qoyuluşlarının genişləndirilməsi türk dövlətləri arasında iqtisadi şəbəkələrin daha da genişlənməsinə şərait yaradır. Azərbaycanın və Qazaxıstanın iqtisadi əlaqələri həm də regionda nəqliyyat və infrastruktur layihələrinin inkişafına təkan verir.
Mədəni əlaqələr və türk kimliyinin gücləndirilməsi
Azərbaycan və Qazaxıstan arasında olan mədəni əlaqələr türk dünyasında ortaq dəyərlərin və kimliyin qorunub saxlanılmasına böyük təsir göstərir. Hər iki ölkə ortaq tarixi və mədəni köklərə malikdir, və bu köklər əsasında mədəniyyət sahəsində geniş əməkdaşlıq həyata keçirilir. Azərbaycan və Qazaxıstan arasında ortaq tədbirlər, festivallar və elmi konfranslar vasitəsilə türk xalqlarının tarixi və mədəni irsi təbliğ edilir. Bu, türk dünyasında ortaq kimliyin və mənəvi birliyin güclənməsinə xidmət edir.
Türk dilinin qorunması və təbliği istiqamətində də Azərbaycan və Qazaxıstan fəal əməkdaşlıq edir. Hər iki ölkə Türk Akademiyası və Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu kimi qurumların fəaliyyətində iştirak edərək, ortaq türk mədəniyyətinin inkişafına və təbliğinə töhfə verir. Bu, türk dünyasında gənc nəslin ortaq tarix və mədəniyyət dəyərləri əsasında maarifləndirilməsi üçün vacibdir.
Geosiyasi əhəmiyyət və türk dünyasının birliyi
Azərbaycan-Qazaxıstan əlaqələrinin türk dünyasına təsiri geosiyasi aspektdə də nəzərəçarpandır. Hər iki ölkə Avropa ilə Asiya arasında yerləşdiyi üçün strateji mövqeyə malikdir və bu, türk dünyasının geosiyasi gücünü artırır. Azərbaycanın Cənubi Qafqazda, Qazaxıstanın isə Mərkəzi Asiyada oynadığı rola görə bu iki ölkənin əməkdaşlığı türk dünyasının vahid geosiyasi güc kimi çıxış etməsi üçün vacibdir.
Bundan əlavə, türk dövlətləri arasında hərbi əməkdaşlıq və müdafiə sahəsində inteqrasiyanın dərinləşdirilməsi də Azərbaycan və Qazaxıstan arasında əlaqələrin vacib aspektlərindən biridir. Türk Dövlətləri Təşkilatı daxilində təhlükəsizlik məsələlərində aparılan əməkdaşlıq regionda sabitliyin təmin olunmasına kömək edir və türk dünyasının qlobal miqyasda daha güclü təsirə malik olmasına şərait yaradır.
Nəticə
Azərbaycan və Qazaxıstan arasındakı əlaqələr təkcə iki ölkə üçün deyil, həm də bütövlükdə türk dünyası üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir
Fatma Hadulova
