AZƏRTAC Azərbaycanın gənc istedadları haqqında məqalələr silsiləsini davam etdirir. Rubrikamızın budəfəki qonağı valideynləri ilə birlikdə Berlində yaşayan gənc və böyük gələcək vəd edən şahmatçı qız Sona Bəşirovadır. İstedadlı qız bu yaxınlarda başa çatmış şahmat üzrə Berlin çempionatında üç kateqoriyada çıxış edib və çox yaxşı nəticələr göstərib.
Hazırda 3-cü sinifdə oxuyan Sonanın 8 yaşı var. Çalışqan, zəhmətsevər, maraq dairəsi geniş olan bu qız məktəbdə də təriflənir. Valideynləri deyirlər ki, Sona çox intizamlı və sözəbaxandır, bir yerdə oturub saatlarla çalışmağı xoşlayır və bu, şahmatçı üçün müsbət keyfiyyət sayılır. Şahmatla cəmi iki il əvvəl məşğul olmağa başlayan Sona qısa müddətdə çox yaxşı nəticələr əldə edə bilib və bir neçə parlaq qələbə qazanıb. Onun şahmat aləminə gəlişi atası və həm də müəllimi Fariz Bəşirovun sayəsində olub.
Fariz Bəşirov deyir: “Evdə şahmat oynayırdım və qızım da bu oyunla maraqlanmağa başladı. Ona hansı fiqurun necə hərəkət etdiyini göstərdim və gördüm ki, onun şahmata marağı var. Sona hər şeyi çox tez mənimsəyirdi və biz sonradan daha çox məşğul olmağa başladıq. Hələ başlanğıcda nəzərimə çarpdı ki, o, qeyri-adi gedişlər tapmağı bacarır və bu, məndə təəccüb doğurdu. Anladım ki, qızımın bu bacarığını inkişaf etdirmək lazımdır, amma onunla ciddi məşğul olmaq üçün yetərincə vaxtım yox idi.
Bundan sonra evimizin yaxınlığında şahmat məşğələləri yeri axtarmağa başladım. Bir uşaq dərnəyi tapdıq və Sona orada məşğul olurdu. Müəyyən bir vaxt ərzində o, davamlı olaraq oyunları uduzurdu, sonra yavaş-yavaş udmağa başladı və özüm də vaxt tapıb onunla məşğul olmağa çalışırdım. Amma həmin dərnəkdə güclü inkişaf yox idi və orada uşaqları yarışlara göndərmirdilər. Günlərin birində özüm onu hər hansı bir turnirə aparmaq qərarına gəldim”.
Beləliklə, Sona atası ilə birlikdə ilk turnirinə gedir və orada uzun müddət klublarda şahmat oynayan uşaqlar arasında üçüncü yeri tutur. İstedadlı qızı nəzərdən qaçırmaq olmazdı. Şagirdləri turnirdə iştirak edən klublardan birinin nümayəndələri Sonanı öz məkanlarına dəvət ediblər. Amma məlum olub ki, bu klub qızın ailəsinin yaşadığı ərazidən çox uzaqda yerləşir. Fariz Bəşirov bu barədə nümayəndələrə məlumat verəndə, onlar Sona üçün onlayn məşq etməyə hazır olduqlarını deyiblər, çünki klub nümayəndələri belə bacarıqlı şahmatçının orada oynamasını çox istəyirdilər. Beləliklə, Sona “SV Empor Berlin” klubuna üzv olur.
Şahmatçı qızın atası əlavə edir: “Artıq bu klubda bizə nə etməli olduğumuzu, hansı yarışlara gedəcəyimizi deyirdilər. Beləliklə, bizim “karyeramız” başlanmış oldu. Gördük ki, onun yaşıdları arasında kifayət qədər güclü şahmatçılar var və onların hamısı klub məşqçiləri ilə yanaşı, fərdi məşqçilərlə də təhsil alır. Biz də əlavə məşqçi axtarmağa başladıq. Berlində yaxşı məşqçi tapmadıq. Ona görə də dostların vasitəsilə Sona ilə onlayn məşq edə biləcək məşqçi axtarmağa başladıq”.
Əvvəlcə Sona üçün Bakıda məşqçi tapıldı, sonra Gürcüstanda iki məşqçi onunla məşğul oldu. Fariz Bəşirov bununla bağlı deyir: “Biz komanda şəklində çalışırıq. Sona icraçıdır, mən məşqçiləri əlaqələndirirəm və ümumi təşkilati məsələləri həll edirəm, onun tapşırıqları yerinə yetirməsinə nəzarət edirəm, klubdan olan məşqçi daxili məsələlərin həlli və turnirlərlə məşğuldur, onun rəqiblərinin oyununu təhlil edir. O, həmçinin onlayn məşqçilərlə məşğul olur”.
Sona ötən ilin yazında turnirlərdə iştirak etməyə başlayıb. Bu zaman əsas rəqabət artıq başa çatmışdı. Amma Sona Zebnits şəhərində keçirilən beynəlxalq turnirə getməyi bacardı və burada 8 yaşa qədər uşaqlar arasında keçirilən açıq turnirdə iştirak etdi. Orada gənc şahmatçı qızlar arasında birinci yeri tutub və birbaşa Almaniya çempionatına vəsiqə qazanıb.
Sonra Sonanın birinci şahmat mövsümü başladı. Qız, əsasən, oyunların 3 saat və ya daha çox davam edə biləcəyi əla vaxt nəzarəti ilə klassik şahmat üzrə ixtisaslaşır. Lakin o, müxtəlif vaxt nəzarəti olan turnirlərdə də iştirak edib, burada mükafatlar qazanıb. Sona yaş məhdudiyyəti olmayan açıq turnirlərə də qatılır və daha yaşlı rəqiblərə qarşı oynayır. Maraqlıdır ki, belə yarışlar arasında 16 yaşadək uşaqlar arasında turnir də var ki, burada da cəmi 7 yaşı olan Sona mütləq çempion olub.
Berlin çempionatı bu yaxınlarda başa çatıb, burada şahmatçı eyni vaxtda üç kateqoriyada iştirak edib: 10 yaşa qədər uşaqlar üçün açıq kateqoriya (burada həm qızlar, həm də oğlanlar yarışır) – final mərhələsində Sona yeganə qız idi, o, doqquz oğlanın arasında 6-cı yeri tutub; 10 yaşadək qızlar arasında kateqoriyada – Sona orada qalib gəlib; nəhayət, klub komandalarının öz aralarında yarışdığı komanda kateqoriyasında – Sona 12 yaşa qədər uşaqlar kateqoriyasında iştirak edib və öz oyunlarını birinci lövhədə (yəni ən güclü oyunçu kimi) oynayıb. O, öz klubu üçün 6 oyundan 4-də qalib gəlib.
Fariz Bəşirovun sözlərinə görə, turnir həmişə gənc şahmatçılar üçün böyük sınaqdır. O əlavə edir: “Hətta uzaqlara getmək lazım gəlməsə belə, adətən bütün gününü sərf etməli olursan. Çünki bir qayda olaraq, gün ərzində bir neçə partiya oynamalı olursan, məsələn, üç partiya və onların hər biri kiçik fasilələrlə 2-3 saat davam edir. Əvvəlki oyunun necə bitməsindən asılı olmayaraq, bir araya gəlib növbəti partiyanı oynamaq lazımdır. Bəzən qələbədən sonra eyforiyanı kənarda qoymalı və diqqətini yeni oyuna cəmləməli olursan və ya əksinə, partiya o qədər də uğurlu alınmayıbsa, başını aşağı salıb növbəti oyunu oynamaq lazımdır. Bu, hətta böyüklər üçün də çətindir! Hələ 8 yaşlı uşaq üçün isə məncə, bir şücaətdir”.
Sona çox gənc yaşına baxmayaraq, müxtəlif vəziyyətləri emosional cəhətdən yaxşı idarə edir. O, heç vaxt böyük narahatlıq hissi keçirmir, hətta vəziyyət yaxşı olmasa belə, təmkinini qoruyub saxlayır. Eyni zamanda, bu qız qalib gəlsə də, çox eyforiyaya qapılmır və dərhal növbəti oyuna hazırlaşa bilər. Bundan əlavə, o, məşqçiləri və onların məsləhətlərini diqqətlə dinləyir. Yəni yaşına görə özünü kifayət qədər peşəkar aparır.
Sonanın sözlərinə görə, onun üçün iki qələbə xüsusilə yaddaqalandır. Yarışların birində rəqibi ilə bərabərə qaldı və o, qalib gələ bilməyəcəyindən qorxdu. Hər iki qız yorğun görünürdü, bu, onların bir gündə üçüncü oyunu idi və artıq bayırda axşam idi. Amma rəqibi səhvə yol verdi və Sona oyunu qələbə ilə başa vura bildi. Başqa bir oyunda isə o, 12 yaşlı uşaqla oynadı. Ciddi rəqib kimi heç bir səhvə yol vermədi. Sona çox dəqiq oynamalı idi. Oyun uzun sürsə də, Sona qalib gələ bildi.
İstedadlı qızcığaz arzu edir ki, gələcəkdə onu örnək alan başqa uşaqlar da ilhamlansın və şahmat oynamağı öyrənsinlər. Amma hələ ki, Sona böyüyür, təkmilləşir və səylə çalışmaqda davam edir.
DOĞRU.AZ
